Vermoeidheid
Eén van de meest voorkomende klachten van MS is vermoeidheid.(1) Uit onderzoek is gebleken dat 70% van de MS-patiënten met vermoeidheid, het als de meest hinderlijke klacht ervaart.(1)
Vermoeidheid is een verschijnsel dat bij iedereen optreedt na hard werken, intensief sporten, studeren en aan het einde van de dag. Je lichaam geeft dan een seintje, dat het tijd is om te rusten.
De vermoeidheid die MS kenmerkt treedt vaak sneller op en is ernstiger. Het kan zelfs zijn dat je een continu gebrek aan energie ervaart. Helaas is vermoeidheid bij MS niet volledig ongedaan te maken. Wel kun je het verminderen door op tijd je rust te nemen en je energie te verdelen. Het herstel van vermoeidheid bij MS kan meer tijd vergen, dan bij gezonde mensen. Met MS zal je vaker en langer rust moeten nemen.
Vermoeidheid komt bij MS vaak in perioden, die afgewisseld worden met perioden waarin je meer energie hebt. De duur van een vermoeidheidsperiode kan variëren van enkele uren tot meerdere dagen. Net zoals de andere MS-klachten kan moeheid ineens optreden.(2,3)
Hoe de typische vermoeidheid bij MS precies ontstaat is onbekend. Onderzoek heeft geen verband gevonden tussen de ernst van MS en de ernst van de vermoeidheid. Wel zijn er verschillende theorieën over de onderliggende processen. Verondersteld wordt dat er enerzijds veel energie nodig is voor het ontstekingsproces dat bij MS het beschermende laagje (myeline) beschadigd, anderzijds bemoeilijken deze onherstelbare beschadigingen in het centrale zenuwstelsel de opbouw van energie, die nodig is voor het doorgeven van een signaal. Bijvoorbeeld om een spier te laten bewegen. Door de beschadigingen zou energie verloren kunnen gaan, waardoor een normale beweging bij MS extra veel energie vergt. Je kunt het een beetje vergelijken met het rijden over een onverhard wegdek, dat meer inspanning kost dan rijden over asfalt.
Vermoeidheid kan direct een gevolg zijn van MS, maar ook indirect. Vaak hebben mensen met MS ook te kampen met depressiviteit, angst, pijn, slechte nachtrust, stress of overbelasting. Bovendien kunnen bepaalde medicijnen ook vermoeidheid verergeren. Een factor die vermoeidheid bij MS kan verergeren is warmte. (2,3)
Wanneer je merkt dat de moeheid toeneemt bij warmte kun je dit effect verminderen door verkoeling te zoeken. Denk bijvoorbeeld aan een koude douche of koelen met een coolpack.
Voor meer energie op langere termijn zijn er tal van dingen die jezelf kunt doen. Vermoeidheid is en blijft een persoonlijk beleving en daarom is inzicht in je eigen vermoeidheid van groot belang. Dit inzicht kun je verkrijgen door dagelijks, liefst op een vast tijdstip, op te schrijven: hoe je geslapen hebt, welke activiteiten je ondernomen hebt en de genomen rustperioden van de betreffende dag. Vervolgens kun je op basis van de verkregen inzichten een dagindeling maken, die zo goed mogelijk aansluit op je eigen ritme. Je voorkomt hiermee ineens te worden overvallen door de vermoeidheid.
Het vermoeid zijn na een activiteit, staat bij MS niet altijd in verhouding tot de activiteit. Het is belangrijk om een goed evenwicht te vinden tussen rust en activiteit. Neem je rust als de vermoeidheid opkomt en forceer niet. Rusten hoeft trouwens niet altijd slapen te zijn. Luister bijvoorbeeld eens naar muziek.
Het is ook belangrijk om je lichamelijke conditie te onderhouden of te verbeteren middels lichamelijke activiteit. Een betere lichamelijke conditie zorgt ook dat je minder snel vermoeid raakt. (3)
• Verdeel zwaar werk over meerdere dagen
• Plan evenwichtig: verspreid sociale activiteiten over meerdere weekenden
• Bedenk alvast oplossingen voor moeilijkere periodes en maak afspraken met buren of vrienden
• Voorkom stress
• Durf hulp te vragen
• Zorg voor een goede nachtrust
• Ga slapen op vaste tijden
• Eet gezond
TIP: Lees hier hoe Nicole haar dag indeelt.
Voor vermoeidheid is er uitsluitend op voorschrift van een arts medicatie verkrijgbaar.
Slechts een deel van de MS-patiënten heeft er baat bij. De werking van de medicijnen is veelal van relatief korte duur. Een gezonde levensstijl kan minstens zo effectief voor je zijn. Mocht je iets aan je vermoeidheid willen doen, dan kun je dat het beste even overleggen met je behandelend arts. (4)
Helaas is vermoeidheid niet altijd goed zichtbaar. Hierdoor is de klacht soms moeilijk te begrijpen door de mensen in je omgeving. Ze proberen je te motiveren om actief te worden, terwijl je rust nodig hebt. Of je omgeving begrijpt het niet, omdat je gisteren nog gewoon kon doen, wat je vandaag ineens niet meer lukt. Probeer in geen geval te forceren, maar te accepteren dat jij je rust even moet nemen.
Vermoeidheid kan veel invloed hebben op je dagelijkse en sociale activiteiten. Stel prioriteiten, maar probeer de dingen die je leuk vindt te blijven doen. Positieve gedachten verminderen namelijk stress en dus ook vermoeidheid. (2,3)
MAT-NL-2101338 v1 102021