Effect op het geheugen
Gevolgen van MS · Artikel
Wat zijn de kenmerken bij MS?
Naast lichamelijke ongemakken kunnen ook cognitieve klachten het gevolg zijn van MS. Cognitie is eigenlijk een samenspel tussen het geheugen en het denkvermogen. Het stelt je in staat te leren, te onthouden, te plannen, taal te gebruiken, objecten te herkennen, afstanden in te schatten en problemen op te lossen.
Meer dan 50% van de mensen met MS heeft cognitieve klachten. 1 Meestal in lichte vorm en met wisselende klachten. Een kleine groep van de MS-patiënten gaat helaas ernstig in cognitie achteruit. Vooral een minder goed geheugen is kenmerkend voor MS, waarbij de gevolgen voor het herinneren groter zijn dan voor het herkennen van zaken. Ook kunnen er problemen optreden met het denken en redeneren. Daarnaast kun je qua denken iets minder soepel worden, waardoor het uitvoeren van twee taken tegelijkertijd lastiger wordt. Oriëntatie, lezen, rekenen en intelligentie zijn cognitieve eigenschappen die bij MS intact blijven.
Heb je meer dan voorheen moeite met het onthouden van namen en afspraken? Weet je niet meer waar je spullen hebt achtergelaten of heb je moeite om nieuwe dingen te leren? Dan kan het zijn dat je geheugenproblemen hebt.
(2,3)
- Neem de tijd
- Maak lijstjes
- Neem pauzes
- Eén ding tegelijk
- Laat je niet afleiden
- Vraag meer tijd
- Probeer rustig te spreken
De veranderingen in het geheugen worden veroorzaakt door de veranderingen in de zenuwcellen, gelegen in de hersenen. Het beschermende laagje (myeline) rondom de uitlopers van deze cellen raakt beschadigd door een ontstekingsproces bij MS. De myeline heeft een isolerende werking en zorgt ervoor dat de boodschap van de hersenen naar het lichaam (en andersom) sneller kan worden verzonden naar de plaats van bestemming. Door de beschadigingen is de myeline laag dunner of zelfs beschadigd, waardoor de informatieoverdracht verslechtert. (Ook de “grijze stof” in de hersenen is mogelijk aangetast door MS.)
Net zoals het ook moeilijker is om een goed gesprek te voeren bij een slechte mobiele telefoonverbinding.
Net zoals bij de lichamelijke klachten, kunnen problemen met het geheugen direct het gevolg zijn van MS en ineens optreden. Maar er zijn ook omstandigheden die cognitieve problemen kunnen veroorzaken of bestaande klachten verergeren. Indirecte oorzaken van geheugenproblemen zijn: emotionele problemen, depressiviteit, stress, vermoeidheid, slaapproblemen, bepaalde medicatie en pijn. Daarnaast speelt leeftijd ook een belangrijke rol.
(2,3)
Wanneer je vaker iets vergeet kan het vastleggen van informatie een oplossing zijn. Bedenk dan vooraf welke gegevens je vooral ontglippen, zodat je alleen deze gegevens opneemt in je ‘tweede’ geheugen. De meest eenvoudige vorm van een tweede geheugen is een agenda met afspraken en activiteiten of een takenlijst, dat kan op papier en natuurlijk ook digitaal. Bedenk voor jezelf hoe en waar je de gegevens bewaart, zodat het eenvoudig blijft ze terug te vinden, wanneer je deze nodig hebt.
Het is daarnaast belangrijk om mentaal actief te blijven. Bijvoorbeeld door te puzzelen of het spelen van braintrainingsspelletjes op de computer of telefoon.
Heb je moeite om op woorden te komen tijdens een gesprek? Dan kan het zinvol zijn je woordenschat te vergroten, dit kun je doen door veel te lezen.
Zoek een manier om mentaal actief te blijven, die aansluit bij je interesse, want interesse stimuleert de opname van informatie en dus ook je geheugen!
Verder is het belangrijk dat je factoren, die cognitieve problemen verergeren vermijdt Of wel vermindert. Bijvoorbeeld: Een omgeving zonder al te veel afleidende factoren, in de vorm van beeld en geluid, helpen je al om je beter te kunnen concentreren.
Bepaalde indirecte factoren die cognitieve problemen veroorzaken, zoals emotionele problemen, kun je aanpakken met bijvoorbeeld cognitieve gedragstherapie of mindfulness-training.
(3)
(3)
Soms kan geheugentraining of hersentraining je helpen om verder verlies van je geheugen zoveel mogelijk te beperken. Op dit moment wordt er nog volop onderzoek gedaan naar de effecten hiervan bij MS.
Bespreek je geheugen problemen met je behandelteam, ze kunnen je helpen bij eventuele mogelijkheden.
(3)
Soms worden cognitieve problemen eerder opgemerkt door je omgeving, dan door jou zelf. Het wordt aangeraden om het nader te laten onderzoeken door een neuropsycholoog, ook bij een vermoeden. De uitslagen van de onderzoeken bieden ofwel geruststelling, of brengen de aard en ernst van de klachten goed in beeld. Het is van belang om geheugenproblemen te erkennen en je te focussen op de mogelijkheden.
Ben jij je omgeving voor? Informeer ze dan over je geheugenproblemen, want zij weten misschien niet dat het vergeten van een woord, tas of afspraak verband kan houden met MS. Het geeft jou begrip en ruimte, waarmee je het vertrouwen in je lichaam en geheugen weer terug kunt winnen.
(3)
GZNL.MS.17.12.0265a
